مترونیدازول

موارد و مقدار مصرف:
مکانیسم اثر
اثر باکتری کش، آمیب کش و تریکوموناکس: گروه نیترومترونیدازول در داخل ارگانیسم عفونت زا احیا شده و به از هم گسیختن رشته‌های DNA و مهار ساخت اسیدنوکلئیک و مرگ سلول منجر می‌ شود. این دارو در روده و خارج روده فعال است. مترونیدازول بر اکثر باکتریهای بی هوازی و تک یاخته‌ها، از جمله باکتریوئیدفراژیلیس، باکتریوئید ملانینوژنیکوس، فوزوباکتریوم، ویلونلا، کلستریدیوم، پپتوکوکوس، پپتواسترپتوکوکوس، آنتامباهیستولیتیکا، تریکوموناس واژینالیس، ژیاردیالامبلیا، و بالانتیدیوم کلی، مؤثر است.
فارماکوکینتیک
جذب: حدود 80 درصد داروی خوراکی جذب می‌ شود. غذا سرعت جذب را به تأخیر می‌ اندازد اما در مقدار جذب تأثیری ندارد.
پخش: در اکثر بافتها و مایعات بدن، از جمله مایع مغزی ـ نخاعی (CSF)، استخوان، صفرا، بزاق، مایعات جنبی و صفاقی، ترشحات مهبلی، مایع منی، مایع گوش میانی و آبسه‌های مغزی و کبدی انتشار می‌ یابد. غلظت CSF در بیماران مبتلا به التهاب مننژ به غلظت سرمی نزدیک می‌ شود، ولی غلظت آن در بیمارانی که التهاب مننژ ندارند، حدود 50 درصد غلظت سرمی می‌ رسد. کمتر از 20 درصد به پروتئینهای پلاسما پیوند می‌ یابد. به راحتی از جفت عبور می‌ کند.
متابولیسم: مترونیدازول به یک متابولیت فعال (2 ـ هیدورکسی متیل) و همچنین به متابولیتهای دیگر متابولیزه می‌ شود.
دفع: حدود 80 ـ 60 درصد دارو به صورت تغییر نیافته یا متابولیتهای آن دفع می‌ شود. حدود 20 درصد مترونیدازول به صورت تغییر نیافته از طریق ادرار دفع می‌ شود. حدود 15ـ6 درصد دارو از طریق مدفوع دفع می‌ شود. نیمه عمر مترونیدازول در بزرگسالان دارای کلیه سالم 8ـ6 ساعت است.
در بیماران مبتلا به عیب کار کبد، ممکن است نیمه عمر دارو طولانی شود. این دارو در شیر ترشح می‌ شود.

موارد منع مصرف و احتیاط:
اثر بر آزمایشهای تشخیصی
مترونیدازول ممکن است با آزمون تجزیه شیمیایی تری گلیسیرید و آمینوترانسفراز تداخل کند و به کاهش کاذب نتایج منجر شود. ممکن است شمارش WBC، پلاکت و نوتروفیل را کاهش دهد.

تداخل دارویی:
عوارض جانبی
اعصاب مرکزی: سرگیجه، سردرد، آتاکسی، عدم تعادل، اغتشاش شعور، تحریک پذیری، افسردگی، ضعف، خستگی، بی خوابی، نوروپاتی محیطی، حملات تشنجی، تب، سنکوپ.
قلبی ـ عروقی: تغییرات EKG (پهن شدن موج T)، ادم (با مصرف تزریقی)، برافروختگی.
پوست: بثورات جلدی.
دستگاه گوارش: کرامپهای شکمی، التهاب مخاط دهان، تهوع، استفراغ، بی اشتهایی، اسهال، یبوست، التهاب راست روده، خشکی دهان، ناراحتی اپیگاستر، طعم فلزی در دهان.
ادراری ـ تناسلی: تیره شدن رنگ ادرار، افزایش دفع ادرار، سوزش ادرار، التهاب مثانه، مقاربت دردناک، خشکی مهبل و فرج، کاندیدای واژن.
خون: لکوپنی گذار، نوتروپنی، ترومبوستیوپنی.
عضلانی ـ اسکلتی: درد مفصلی گذرا.
سایر عوارض: عفونت ثانویه باکتریایی و قارچی (بخصوص کاندیدا ، التهاب زبان، زبان خز مانند)، کاهش میل جنسی، ترومبوفلبیت پس از انفوزیون وریدی.
مسمومیت و درمان
تظاهرات بالینی: تهوع، استفراغ، آتاکسی، حملات تشنجی، نوروپاتی محیطی.
درمان: هیچ گونه پادزهری برای مترونیدازول شناخته نشده است. درمان حمایتی است. دیازپام یا فنی توئین ممکن است برای کنترل حملات تشنجی به کار رود.

مکانیسم اثر:
موارد منع مصرف و احتیاط
موارد منع مصرف : حساسیت مفرط شناخته شده به مشتقات نیتروایمیدازول.
موارد احتیاط: در مبتلایان کراون، سابقه دیسکرازی خوانی یا الکلیسم، بیماری کبدی، تغییر میدان دید، یا اختلاف سیستم اعصاب مرکزی، نارسایی کلیوی، احتباس سدیم و در کسانی که داروهای هپاتوتوکسیک مصرف می‌ کنند، با احتیاط مصرف شود.

فارماكوكینتیك:
تداخل دارویی
مصرف همزمان با داروهای خوراکی ضد انعقاد، زمان پروترومبین را طولانی می‌ کند.
مصرف همزمان با الکل، فعالیت الکل دهیدروژناز را مهار کرده و موجب بروز واکنش شبه دی سولفیرام (تهوع، استفراغ، سردرد، کرامپ و برافروختگی) در بعضی از بیماران می‌ شود. مصرف همزمان آنها توصیه نمی‌ شود.
مصرف همزمان با دی سولفیرام، بروز پسیکوز و اغتشاش شعور را تسریع می‌ کند. از مصرف همزمان آنها باید اجتناب کرد.
مصرف همزمان با باربیتوراتها و فنی توئین ممکن است اثرات ضد میکروبی مترونیدازول را به دلیل افزایش متابولیسم آن کاهش دهد. بنابراین ، مقادیر بیشتر مترونیدازول مورد نیاز است.
مترونیدازول می‌ تواند سمیت ناشی از بوسولفان را افزایش دهد. از مصرف توام اجتناب شود.
مترونیدازول می‌ تواند سطح لیتیوم را افزایش دهد. سطح لیتیوم چک شود.

اشكال دارویی:
موارد و مقدار مصرف
الف) آبسه آمیبی کبد :
بزرگسالان: از راه خوراکی، مقدار 750-500 میلی‌گرم سه بار در روز به مدت 10-5 روز مصرف می‌ شود. یا 4/2 گرم خوراکی روزانه برای 1 تا 2 روز یا 500 میلی گرم وریدی هر 6 ساعت برای 10 روز.
کودکان: مقدار mg/kg/day 50 -35، در سه مقدار منقسم، به مدت 10-7 روز مصرف می‌ شود.
ب) آمبیاز روده:
بزرگسالان: از راه خوراکی، مقدار 750 میلی گرم سه بار در روز به مدت 10-5 روز مصرف می‌ شود. اضافه کردن یدوکینول به میزان 650 میلی گرم سه بار در روز به مدت 20 روز، از راه خوراکی، توصیه می‌ شود. یا 4/2 گرم خوراکی روزانه برای 1 تا 2 روز یا 500 میلی گرم وریدی هر 6 ساعت برای 10 روز.
کودکان: مقدار mg/kg/day 50ـ30 در سه مقدار منقسم ، به مدت 10-5 روز مصرف می‌ شود. درمان با مصرف یدوکینول خوراکی دنبال می‌ شود. یا g/m2 3/1 خوراکی روزانه در سه دوز منقسم برای 5 تا 10 روز.
پ) تریکومونیاز.
بزرگسالان: 375 میلی گرم کپسول خوراکی دو بار در روز برای 7 روز یا 500 میلی گرم قرص خوراکی دو بار در روز برای 7 روز، یا یک تک دوز 2 گرمی خوراکی یا منقسم در دو دوز که در همان روز مصرف می‌ شود.
کودکان: mg/kg 15 خوراکی روزانه در سه دوز منقسم برای 7 تا 10 روز، یا mg/kg 40 خوراکی به صورت تک دوز. مقدار مصرف نباید بیش از 2 گرم باشد.
نوزادان بزرگتر از 4 هفته: 10 تا 30 میلی گرم/ كیلوگرم خوراکی روزانه برای 5 تا 8 روز.
ت) تریکومونیاز مقاوم به درمان.
بزرگسالان (زنان): از راه خوراکی، مقدار 500 میلی گرم دو بار در روز به مدت 7 روز مصرف می‌ شود. در صورت تکرار شکست درمان، 2 گرم خوراکی روزانه برای 3 تا 5 روز یا (در صورت تکرار شکست درمان ) 2 تا 5/3 گرم خوراکی روزانه برای 3 تا 21 روز بر اساس تست حساسیت آزمایشگاهی.
ث) عفونتهای باکتریایی ناشی از میکروارگانیسمهای بی هوازی.
بزرگسالان: جهت مصرف مقدار زیاد، mg/kg 15 (تقریباَ یک گرم برای یک شخص دارای وزن 70 کیلوگرم ) طی یک ساعت انفوزیون وریدی می‌ شود. مقدار نگهدارنده mg/kg 5/7 (تقریباَ 500 میلی گرم برای یک شخص دارای وزن 70 کیلوگرم ) است که هر شش ساعت، از راه خوراکی یا تزریق وریدی، مصرف می‌ شود. مصرف مقدار نگهدارنده باید شش ساعت بعد از مصرف مقدار زیاد شروع شود. حداکثر مقدار مصرف g/day 4 است. برای 7 روز تا 3 هفته ادامه داده شود.
ج) ژیاردیا.
بزرگسالان: از راه خوراکی، مقدار 250 میلی گرم سه بار در روز، به مدت پنج روز مصرف شود. یا دو گرم یک بار در روز برای 3 روز. در صورت همراهی با آمیبیاز، 750 میلی گرم خوراکی سه بار در روز برای 5 تا 10 روز مصرف می‌ شود.
کودکان: از راه خوراکی، مقدار mg/kg 5 سه بار در روز ، به مدت 5 تا 7 روز مصرف می‌ شود.
چ) جلوگیری از عفونت بعد از عمل جراحی ناشی از آلودگی یا احتمال آن در جراحیهای کولورکتال.
بزرگسالان: مقدار mg/kg 15 طی 60 ـ 30 دقیقه انفوزیون و تقریباَ یک ساعت قبل از جراحی کامل می‌ گردد. سپس، طی 60 ـ 30 دقیقه mg/kg 5/7 ، شش و 12 ساعت بعد از مقدار اولیه، انفوزیون می‌ شود.
اگر با نئومایسین یا کانامایسین خوراکی استفاده شود، 750 میلی گرم خوراکی دو تا 3 بار در روز دو روز قبل از جراحی شروع می‌ شود. یا 500 میلی گرم تا 1 گرم وریدی 1 ساعت قبل از جراحی، به دنبال آن 500 میلی گرم وریدی 8 و 16 ساعت پس از جراحی.
ح) واژینوز باکتریایی:
بزرگسالان: 500 میلی گرم خوراکی دوبار در روز برای 7 روز یا 2 گرم خوراکی به صورت تک دوز یا 750 میلی گرم (آهسته رهش ) خوراکی روزانه برای 7 روز. در دوران بارداری، 250 میلی گرم سه بار در روز برای 7 روز یا 2 گرم خوراکی به صورت تک دوز استفاده می‌ شود.
خ) بیماری التهابی لگن:
بزرگسالان: 500 میلی گرم وریدی هر 12 ساعت به همراه افلوکساسین یا سیپروفلوکساسین وریدی و داکسی سایکلین وریدی یا خوراکی.
د) بیماری التهابی لگن (در بیماران سرپایی) :
بزرگسالان: 500 میلی گرم خوراکی دوبار در روز برای 14 روز (به همراه 400 میلی گرم افلوکساسین دو بار در روز).
ذ) عفونت با کلستریدیوم دیفیسیل:
بزرگسالان: 750 میلی گرم تا 2 گرم خوراکی روزانه در 3 تا 4 دوز منقسم برای 7 تا 14 روز یا 500 تا 750 میلی گرم وریدی هر 6 تا 8 ساعت هنگامی که مصرف خوراکی میسر نباشد.
ر) هلیکوباکتر پیلوری در ارتباط با زخمهای گوارشی:
بزرگسالان: 250 تا 500 میلی گرم خوراکی 3 تا 4 بار در روز (به همراه داروهای دیگر ). بر اساس رژیم استفاده شده 7 تا 14 روز ادامه پیدا می‌ کند.
کودکان: 15 تا 20 میلی گرم/كیلوگرم خوراکی روزانه در دو دوز منقسم برای 4 هفته (به همراه داروهای دیگر).
ز) آمیبیاز ایجاد شده بوسیله دی انتاموبا فراژیلیس:
کودکان: 250 میلی گرم خوراکی سه بار در روز برای 7 روز.
ژ) عفونت انتاموبا پلکی:
بزرگسالان: 750 میلی گرم خوراکی سه بار در روز برای 10 روز.
کودکان: 35 تا 50 میلی گرم/كیلوگرم خوراکی روزانه در 3 دوز منقسم برای 5 روز.
س) دراکونکولیازیس ایجاد شده بوسیله دراکونکولوس مدیننسیس (عفونت guinea worm).
بزرگسالان: 250 میلی گرم خوراکی سه بار در روز برا ی 10 روز.
کودکان: 25 میلی گرم/كیلوگرم روزانه خوراکی در سه دوز منقسم (تا 750 میلی گرم روزانه ) برای 10 روز.
ش) بالانتیدیازیس ایجاد شده بوسیله بالانتیدیوم کلی.
بزرگسالان: 750 میلی گرم خوراکی سه بار در روز برا ی 5 روز.
کودکان: 35 تا 50 میلی گرم/كیلوگرم خوراکی روزانه در 3 دوز منقسم برای 5 روز.
ص) عفونت بلاستوسیستیس هومینیس علامت دار.
بزرگسالان: 750 میلی گرم خوراکی سه بار در روز برای 10 روز.
بیماری کرون فعال:
بزرگسالان: 400 میلی گرم خوراکی دوبار در روز. برای بیماری برگشت پذیر پرینه، mg/kg 20 (1 تا 5/1 گرم) در سه تا 5 دوز منقسم روزانه.
ض) پروفیلاکسی در قربانیان تجاوز جنسی:
بزرگسالان: 2 گرم خوراکی با داروهای دیگر.

اطلاعات دیگر:
طبقه‌بندی فارماكولوژیك: نیتروایمیدازول.
طبقه‌بندی درمانی: ضد باکتری، ضد تک باخته ، ضد آمیب.
طبقه‌بندی مصرف در بارداری: رده B (در سه ماه اول بهتر است انتقال نشود).
اشكال دارویی:

Tablet: 250, 500 mg
Injection, Solution: 5 mg/ml, 100ml
Suspension: 125 mg/5ml (As Benzoate)

نکات قابل توصیه به بیمار
1ـ دارو ممکن است موجب احساس طعم فلزی در دهان و تغییر رنگ ادرار (قرمز ـ قهوه‌ای) شود.
2ـ برای کاهش تحریکات گوارشی، قرصها را با غذا مصرف کنید. برای تسهیل بلع، می‌ توان قرصها را خرد کرد.
3ـ برای جلوگیری از بروز واکنش شبه دی سولفیرام، از مصرف فرآورده‌های حاوی الکل در طول درمان و حداقل 48 ساعت بعد از آخرین مقدار مصرف خودداری کنید.
4ـ اهمیت کامل کردن دوره درمان برای بیماران توضیح داده شود.
5- داروی آهسته رهش با معده خالی مصرف شود.
6- بیماران در سن بارداری باید بارداری مشکوک یا قطعی را به پزشک خود اطلاع دهند.
نکات قابل توصیه به بیماران مبتلا به آمیبیاز
1ـ تا سه ماه بعد از قطع درمان باید مدفوع آزمایش شود تا از دفع آمیب اطمینان حاصل گردد.
2ـ برای جلوگیری از عفونت مجدد، اصول بهداشت را کاملاَ رعایت کرده و دستها را بعد از اجابت مزاج و قبل از تهیه و صرف غذا بشویید. در مورد خوردن غذاهای خام و آلوده شدن غذا توسط حشرات احتیاطهای لازم را به عمل آورید.
3ـ اعضای خانواده باید آزمایش و در صورت لزوم درمان شوند.
نکات قابل توصیه به بیماران مبتلا به تریکومونیاز
1ـ اصول بهداشت را کاملاَ رعایت کنید. (بویژه بهداشت و مراقبت perineal)
2ـ از آنجایی که تریکومونیاز بدون علامت در مردان می‌ تواند باعث آلودگی مجدد همسرانشان شود، همسر بیمار نیز باید به طور همزمان درمان شود. در طی درمان، اجتناب از مقاربت جنسی یا استفاده از کاندوم توصیه می‌ شود.
مصرف در كودكان: دفع دارو در نوزادان ممکن است آهسته تر از شیرخواران بزرگتر و کودکان باشد.
مصرف در شیردهی: شیردهی در دوران مصرف این دارو باید قطع شود.
مصرف در بارداری
در سه ماه اول بارداری از مصرف مترونیدازول خودداری شود.
در صورت تجویز برای تریکومونیاز در دوران بارداری، استفاده از رژیم 7 روزه به رژیم تک دوز ارجح است.
ملاحظات اختصاصی
1ـ قبل از تجویز مترونیدازول، تریکومونیاز باید توسط اسمیر تازه (خشک نشده) و آمیبیاز توسط کشت تأیید شود.
2ـ تزریق وریدی دارو به صورت انفوزیون آهسته انجام شود. چنانچه مترونیدازول همزمان با یک محلول وریدی دیگر مصرف می‌ شود، هنگام انفوزیون مترونیدازول، تزریق محلول اولیه قطع گردد. از تزریق وریدی یک باره دارو خودداری شود.
3ـ بیمارانی که از تزریق وریدی مترونیدازول استفاده می‌ کنند، از نظر بروز کاندیدیاز مورد بررسی قرار گیرند.
4ـ در صورت درمان آمیبیاز، تعداد دفعات دفع و خصوصیات مدفوع باید پیگیری شود. نمونه‌های مدفوع بلافاصله به آزمایشگاه فرستاده شود آلودگی تنها به وسیله نمونه گرم (تازه ) آشکار می‌ شود.
آزمون مدفوع باید هر سه ماه انجام شود تا از دفع آمیب اطمینان حاصل گردد.
5ـ در هر گرم مترونیدازول تزریقی 28 میلی اکی والان سدیم وجود دارد.
6- محلول مترونیدازول به جهت جلوگیری از رسوب کردن در یخچال قرار نگیرد.
7- دارو را در مدت 30 دقیقه تا 1 ساعت انفوزیون کنید و به صورت تزریق مستقیم وریدی استفاده نشود.